Kotara Zygmunt

Kotara Zygmunt (1916-1993) – zesłaniec, uczestnik walk o wyzwolenie Polski, pionier weterynarii łomżyńskiej. Urodził się 10 grudnia 1916 roku w Podgórzu k. Łomży. Osierocony w wieku 2 lat. Przygarnął go brat matki, wuj Wiktor Kotara. W 1934 r. wstąpił do Związku strzeleckiego. Zdecydował się na Korpus Ochrony Pogranicza. Staż rekrucki odbył w 9 Pułku Strzelców Konnych w Grajewie. 11 grudnia 1936 r. złożył przysięgę. Pułkową szkołę podoficerska ukończył 5 lipca 1937 r. z wynikiem dobrym. W międzyczasie wyróżniany, nagradzany i odznaczany odznakami. W 1937 r. skierowany do 13 Pułku Piechoty w Pułtusku, a zaraz potem do Dywizjonu Szkolnego Korpusu Ochrony Pogranicza w Niewirkowie w pobliżu Równego. Stąd trafił na 2-letni kurs weterynaryjny dla wojskowych w Warszawie. 21 listopada 1937 r. awansowany na starszego szeregowego, 3 maja 1938 r. – na kaprala, a 20 września 1938 – na podoficera nadterminowego. W marcu 19939 r. przydzielony do I Pułku Kawalerii KOP, wchodzącego w skład Armii Łódź, dowodzonej przez gen. Rómmla. 1 września 1939 r. zastał go w Kamionce przy niemieckiej granicy. Widział samoloty z czarnymi krzyżami lecące w głąb Polski. Mimo zdecydowanego oporu oddziałów polskich, Niemcy zajęli wieś. Polacy nocami musieli wycofywać się w kierunku Warszawy. 23 września trafił do niewoli. Tak rozpoczęła się jego tułacza wędrówka wędrówka. Po robotach przymusowych w Niemczech, z których udało mu się pomyślnie zbiec, wracał z Ostrołęki do Łomży piechotą. Koło Miastkowa zatrzymał go sowiecki patrol. Po siedmiu miesiącach stanął przed „sądem” pod zarzutem nielegalnego przekroczenia granicy. Skazano go na 3 lata zsyłki. Trafił do Manufrowki w archangielskiej obłasti. Na szczęście tworzenie polskich sił zbrojnych w ZSRR, przyniosło nadzieję. Mężczyźni zdecydowani na służbę w wojsku dotarli najpierw do Saratowa, a potem do Tatiszczewa. Zygmunt Kotara tarfił do 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty. Tu po raz pierwszy spotkał pobitego i obolałego gen. Andersa. Tu także spotkał się z gen. Sikorskim, który wypytywał go skąd pochodzi i jakie ma prośby. Otrzymał od generalskiego adiutanta paczkę papierosów „Camel”. W styczniu 194 r. rozpoczął się transport wojska z Tatiszczewa do Jangi-Jul, a następnie do Dżalalabadu. W lipcu 1942 r. ewakuowano oddziały do Iranu. Przez Pahlawi, Iran, Indie (gdzie poznał swego przyszłego teścia Józefa Andrychowskiego), ruszyli w długa podróż statkiem dookoła Afryki. Kotara znalazł się w Szkocji, gdzie sformowano I Samodzielną brygadę Spadochronową. Po szkoleniu nadszedł 17 września 1944 r. – operacja „Market-Garden”. Trzy dywizje powietrzno-desantowe: polska, amerykańska i brytyjska miały zdobyć i utrzymać mosty w pobliżu Grave, Nijmegen i Arnem, a tym samym uniemożliwić wojskom lądowym wbicie się w broniących Niemców. 21 września do akcji wkroczyli polscy skoczkowie. Rozgorzało prawdziwe piekło. Niemcy strzelali do skoczków w powietrzu. Mimo ogromnej determinacji, alianci doznali porażki. Kotara ze swoja brygadą powrócił spod Arnhem do Anglii 12 października 1944 r. Po kapitulacji Niemiec w maju 1945 r. polska I Samodzielna Brygada Spadochronowa weszła w skład brytyjskich wojsk okupacyjnych tego kraju. Zygmunt Kotara wrócił do rodzinnego Podgórza tydzień przed Wigilią Bożego Narodzenia 1947 r. Jego wojenna wędrówka „z Polski do Polski przez trzy kontynenty” trwała 8 lat. Po miesiącu odnalazł w Łomży Józefa Andrychowskiego, który w Indiach, w podzięce za wyleczenie jego wzroku obiecał Zygmuntowi swoją córkę za żonę. 26 czerwca 1948 r. stanął na ślubnym kobiercu z piękną Elżbietą Andrychowską, która miała suknię ślubną z przywiezionego przez Zygmunta… spadochronu. Ukończone kursy weterynaryjne, pogłębione wojskowym doświadczeniem, umożliwiły Zygmuntowi Kotarze organizowanie służby weterynaryjnej w Łomży po wojnie. W 1948 r. został kierownikiem lecznicy. Przez 25 lat pracował w rzeźni miejskiej. Kotarowie doczekali trzech córek: Anny, Heleny i Małgorzaty. Wybudowali dom przy ul. Kierzkowej. Zygmunt uhonorowany został w Wielkiej Brytanii za odwagę i bohaterstwo odznaczeniami: The Defence Medal, France and Germany Star i War Medal 1939/1945. W Polsce odznaczony został m.in. Odznaką grunwaldzką, Krzyżem Kawalerskim orderu Odrodzenia Polski, medalem Za Udział w Wojnie Obronnej 1939 r.” oraz Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Zmarł 30 listopada 1993 r. w wieku 77 lat. Spoczął w grobie rodzinnym na zabytkowym cmentarzu w Łomży.