15 czerwca 1418 roku Książę Janusz I Starszy nadał Łomży prawa miejskie chełmińskie.
Mieszczanie łomżyńscy otrzymali całkowite prawo osądzania, wyrokowania i karania oraz prawo pobudowania łaźni, postrzygalni i wagi.
***
Przywilej lokacyjny Łomży z 1418 roku, podobnie jak w innych mazowieckich przypadkach tylko bardzo ogólnie określał zasady organizacji władz miejskich. Z czasem praktyka funkcjonowania, wzorce przejmowane z zewnątrz i przywileje królewskie ostatecznie ukształtowały strukturę łomżyńskiego samorządu miejskiego. Pochodzący z nadania wójt był on uposażony w 4 włóki gruntu miejskiego. Do kompetencji wójta należało pełnienie władzy administracyjnej w zakresie porządku i ładu, sprawowanie sadów nad mieszczanami w sprawach karnych (razem z ławnikami), ściąganie podatków, wymierzanie gruntów. Najwięcej sporów i niedomówień z innymi organami samorządu budziły kwestie sądownicze. Wójt sprawował sądy w ratuszu przy udziale od 7 do 12 ławników. Zakres jego władzy był jednak stopniowo ograniczany przez rade miejska. Wobec sporów na tym tle Zygmunt I Stary wydał w 1531 roku przywilej zatwierdzający sady wójta łomżyńskiego. Uprawnienia i przywileje wójtów potwierdzili również Zygmunt II August w roku 1562 i Stefan I Batory w 1575. Zasady wyboru burmistrza i rady miejskiej w Łomży precyzyjnie określił dopiero przywilej wydany tamtejszym mieszczanom przez króla Zygmunta II, wystawiony 18.02. 1567 roku w Knyszynie. Akt gwarantował mieszczanom wolną elekcję burmistrza. Po wyborze musiał go jednak koniecznie zatwierdzić starosta. Burmistrz następnie sam dobierał sobie jednego rajcę. Następnie już we dwóch dobierali trzeciego i tak dalej, aż do skompletowania składu rady, czyli sześciu osób. Nieodzownym warunkiem wyboru do rady była umiejętność czytania i pisania
***
Radosław Lolo, Łomża w okresie nowożytnym 1418-1795
