1830 Proklamacja powstania listopadowego

W niespełna tydzień po wybuchu powstania listopadowego w Warszawie, w dniu 5 grudnia 1830 r. szlachcic Rowicki z dóbr kupiskich i student Doliwa przywieźli do Łomży urzędową proklamację powstania narodowego.
Dnia 24 maja 1931 roku umocnienia Łomży wizytował Naczelny Wódz Powstania – gen. Jan Skrzynecki.

***
Pierwsze wieści o wybuchu Powstania listopadowego dotarły do Łomży 5 grudnia 1830 roku. Przybyli tego dnia z Warszawy- szlachcic Rowicki z Kupisk i student Doliwa przywieźli do Łomży urzędową proklamację powstania, która odczytana została licznie zgromadzonym na rynku mieszczanom. Decyzją Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego z 2 grudnia 1830 roku powołano komisarzy wojennych w poszczególnych województwach oraz zarządzono koncentrację w poszczególnych województwach byłych wojskowych (oficerów, podoficerów, żołnierzy). Jako punkt zbiorczy byłych żołnierzy z południowej części województwa augustowskiego wyznaczono Łomżę. Dekretem Rady Administracyjnej z tego samego dnia powołano Komitety Obywatelskie oraz Straże Bezpieczeństwa w miastach.
Główną siłą zbrojną powstania miała być Gwardia Ruchoma wystawiona w każdym województwie. Łomża została wyznaczona na punkt zborny oddziałów gwardii ruchomej obwodu łomżyńskiego. Miasto Łomża miało wystawić 1162 mężczyzn. Dwie pierwsze grupy „zaciągowych” zostały w dniach 8 i 9 stycznia wysłane do Pułtuska. Powstanie spotkało się z przychylnością społeczeństwa. W kościołach odbywały się nabożeństwa dziękczynne, z ambon ogłaszano rozporządzenia władz powstańczych, specjalną oprawę nadawano aktom wywieszania orła białego na budynkach administracyjnych, zbierano datki na umundurowanie i uzbrojenie oddziałów powstańczych.
24 maja 1931 roku umocnienia Łomży wizytował Naczelny Wódz Powstania gen. Jan Skrzynecki. Zakończona klęską bitwa pod Ostrołęką (26 maj 1831) była największą bitwą Powstania i stanowiła początek jego upadku. Generał Antoni Giełgud osłaniający główne siły polskie podczas bitwy pod Ostrołęką, 27 maja opuścił okolice Łomży i tego dnia wojska rosyjskie ponownie wkroczyły do miasta. Łomża była miastem etapowym dla wojsk rosyjskich ściągających z obszaru całego Imperium i wyruszających na Warszawę. Warszawa poddała się 8 września 1931 roku, a Modlin 9 października 1831 roku, co oznaczało koniec Powstania.
***

Danuta Bzura, Od zaborów do odzyskania niepodległości