1942 Likwidacja getta żydowskiego

W nocy z 1 na 2 listopada Niemcy przystąpili do likwidacji getta. W wyniku akcji likwidacyjnej do obozów zagłady wywieziono co najmniej 7000 Żydów łomżyńskich.

„Już od pierwszych dni po ataku III Rzeszy na ZSRR w czerwcu 1941 i zajęciu wschodnich terenów Polski, Niemcy przystąpili do „rozwiązywania kwestii żydowskiej” także w Łomży. Komendant Polowy major Krüger 4 lipca 1941 roku wydał zarządzenie nakazujące Żydom noszenie w widocznym miejscu naszytych na ubranie żółtych łat. 12 sierpnia  utworzono getto (w obrębie ulic: Zatylnej, Senatorskiej, Woziwodzkiej, Rybaki, Zielonej). Powołano Judenrat i policję żydowską. Brama do getta znajdowała się w pobliżu Wielkiej Synagogi, przy ulicy Senatorskiej. Prawdopodobnie we wrześniu ogrodzono getto drutem kolczastym. Do getta w Łomży napływała również ludność żydowska z mniejszych okolicznych miejscowości, w tym z likwidowanych gett. Jeszcze przed nadejściem zimy przystąpiono do wykonywania pierwszych masowych mordów w podłomżyńskim Giełczynie, w którym ostatecznie w trakcie istnienia getta zginęło kilka tysięcy żydowskich obywateli Łomży. Mieszkańców getta dziesiątkowały również choroby, głód i ciężkie warunki egzystencji.  W dniach 1 i 2 listopada 1942 roku zlikwidowano getto, przenosząc ludność do obozu przejściowego w Zambrowie. W styczniu 1943 roku Żydzi z Zambrowa zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince. Wedle niektórych źródeł, w szczytowym momencie liczba Żydów w getcie wzrosła do 18 000 (wraz z uchodźcami  i „przesiedleńcami” z okolicznych gett). Im bliżej likwidacji, liczba osób malała. Ostatecznie po masowych egzekucjach i innych przyczynach śmierci do obozu zagłady, wedle ustaleń Szymona Datnera (1902-1989) trafiło  najprawdopodobniej 7-10 tys. osób”.
Fragment artykułu „75. rocznica likwidacji getta w Łomży” autorstwa Adama Sokołowskiego z Muzeum Północno – Mazowieckiego w Łomży, który został opublikowany na portalu 4lomza.pl 27 października 2017 roku.