W okresie zaboru pruskiego, w 1801 roku, w Łomży założono cmentarz z grzebalną częścią katolicką i ewangelicką. W latach 30. XIX wieku powstała część prawosławna. Cmentarz łomżyński należy do najstarszych nekropolii w Polsce.
***
Dużym zmiano uległ cmentarz łomżyński. W 1801 roku dołączono, wydzielony obok, teren dla cmentarza ewangelickiego, a w początkach lat sześćdziesiątych, także dla cmentarza prawosławnego. Teren cmentarza został powiększony w latach 1861- 1879.W roku 1853 oddano do użytku dom przedpogrzebowy, zbudowany według projektu budowniczego powiatowego, Teodora Bogumiła Seyfrieda. Z okresu tego pochodzi też kaplica grobowa rodziny Śmiarowskich, wybudowana w 1838 roku przez Mateusza Śmiarowskiego (ze znanej rodziny prawniczej), poświęcona zmarłej żonie. Rok później przekazana parafii jako kaplica cmentarna, w miejsce starej zniszczonej drewnianej kaplicy pw. Świętego Rocha. Obok kaplicy Śmiarowskich wzniesiona została w 1866 roku murowana dzwonnica. Wielowyznaniowy charakter cmentarza spowodował, że w 1844 roku powstała tu kaplica ewangelicka. Kaplica prawosławna (obecnie p.w. Grobu Pańskiego) została wybudowana w 1906 roku. Teren cmentarza został ogrodzony murem od strony Szosy Zambrowskiej w 1888 roku. Na uwagę zasługują dwie bramy wejściowe powstałe w tamtym okresie (ok.1879 r.?): neoromanska prowadząca do dawnego cmentarza ewangelickiego oraz noegotycka (1879) prowadząca na cmentarz rzymskokatolicki
***
Danuta Bzura, Od zaborów do odzyskania niepodległości1807 Łomża stolicą departamentu
Dekretem królewskim z 26 grudnia 1807 roku prefektem departamentu łomżyńskiego mianowany został hrabia Jan Lasocki. Na pamiątkę tego wydarzenia ul. Kozią w Łomży przemianowano na Rządową.
***
W 1807 roku na mocy traktatu tylżyckiego utworzono Księstwo Warszawskie. Na mocy tego samego traktatu część departamentu białostockiego (obwód białostocki) włączono do Rosji, pozostałą zaś część do Księstwa Warszawskiego. Obszar Księstwa został podzielony na sześć departamentów: bydgoski, kaliski, łomżyński, płocki, poznański, warszawski. Łomża stała się siedzibą władz departamentowych, ważnym ośrodkiem administracji państwowej, a także bazą wojskową. Mogła pełnić tę funkcję ze względu na korzystne położenie geograficzne oraz dobre połączenie z Warszawą. Departament łomżyński został podzielony na siedem powiatów: łomżyński – z siedzibą w Łomży, biebrzański – w Szczuczynie, dąbrowski – w Lipsku (później w Augustowie), kalwaryjski – w Kalwarii, mariampolski – w Mariampolu, tykociński- w Tykocinie, wigierski – w Sejnach. Granice departamentu sięgały daleko poza obszar historyczny ziemi łomżyńskiej.
Dekretem królewskim z 26 grudnia 1807 roku prefektem departamentu łomżyńskiego mianowany został hrabia Jan Lasocki (ur.ok.1759 r., żona Julianna z Oborskich). Administracja w mieście należała do burmistrza, mianowanego przez króla. Burmistrz miał do pomocy ławników mianowanych przez prefekta. W wymieniony okresie urząd burmistrz miasta sprawował Jan Ludwik Kinastowski, urodzony ok.1767 roku, żona- Anna z Sadłowskich. Konflikt między burmistrzem a komendantem wojskowym departamentu gen. brygady Józefem Niemojewskim, który zarzucał burmistrzowi pruskie pochodzenie i sprawowanie funkcji jeszcze pod rządami pruskimi, znalazł odzwierciedlenie w raportach pisanych przez tego ostatniego.
Departament łomżyński składał się z dwóch różnorodnych regionów: południowego w zlewisku Wisły i północnego w dorzeczu Niemna. Umieszczenie stolicy departamentu w Łomży spotkało się z ostrym sprzeciwem wielkich właścicieli ziemskich i dzierżawców dóbr narodowych w północnych, litewskich powiatach, którzy domagali się przeniesienia siedziby departamentu w ich strony, do Sejn lub Suwałk. Za każdym razem napotykali skuteczny sprzeciw mieszczan i szlachty łomżyńskiej. W zasobie archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie zachował się oryginał pisma od obywateli łomżyńskim z burmistrzem na czele, wyrażających zaniepokojenie projektem przeniesienia stolicy departamentu łomżyńskiego na Litwę do Suwałk (Łomża, 2 luty 1812 r.)
***
Danuta Bzura, Od zaborów do odzyskania niepodległości
