1807 Łomża stolicą departamentu

Dekretem królewskim z 26 grudnia 1807 roku prefektem departamentu łomżyńskiego mianowany został hrabia Jan Lasocki. Na pamiątkę tego wydarzenia ul. Kozią w Łomży przemianowano na Rządową.

***
W 1807 roku na mocy traktatu tylżyckiego utworzono Księstwo Warszawskie. Na mocy tego samego traktatu część departamentu białostockiego (obwód białostocki) włączono do Rosji, pozostałą zaś część do Księstwa Warszawskiego. Obszar Księstwa został podzielony na sześć departamentów: bydgoski, kaliski, łomżyński, płocki, poznański, warszawski. Łomża stała się siedzibą władz departamentowych, ważnym ośrodkiem administracji państwowej, a także bazą wojskową. Mogła pełnić tę funkcję ze względu na korzystne położenie geograficzne oraz dobre połączenie z Warszawą. Departament łomżyński został podzielony na siedem powiatów: łomżyński – z siedzibą w Łomży, biebrzański – w Szczuczynie, dąbrowski – w Lipsku (później w Augustowie), kalwaryjski – w Kalwarii, mariampolski – w Mariampolu, tykociński- w Tykocinie, wigierski – w Sejnach. Granice departamentu sięgały daleko poza obszar historyczny ziemi łomżyńskiej.
Dekretem królewskim z 26 grudnia 1807 roku prefektem departamentu łomżyńskiego mianowany został hrabia Jan Lasocki (ur.ok.1759 r., żona Julianna z Oborskich). Administracja w mieście należała do burmistrza, mianowanego przez króla. Burmistrz miał do pomocy ławników mianowanych przez prefekta. W wymieniony okresie urząd burmistrz miasta sprawował Jan Ludwik Kinastowski, urodzony ok.1767 roku, żona- Anna z Sadłowskich. Konflikt między burmistrzem a komendantem wojskowym departamentu gen. brygady Józefem Niemojewskim, który zarzucał burmistrzowi pruskie pochodzenie i sprawowanie funkcji jeszcze pod rządami pruskimi, znalazł odzwierciedlenie w raportach pisanych przez tego ostatniego.
Departament łomżyński składał się z dwóch różnorodnych regionów: południowego w zlewisku Wisły i północnego w dorzeczu Niemna. Umieszczenie stolicy departamentu w Łomży spotkało się z ostrym sprzeciwem wielkich właścicieli ziemskich i dzierżawców dóbr narodowych w północnych, litewskich powiatach, którzy domagali się przeniesienia siedziby departamentu w ich strony, do Sejn lub Suwałk. Za każdym razem napotykali skuteczny sprzeciw mieszczan i szlachty łomżyńskiej. W zasobie archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie zachował się oryginał pisma od obywateli łomżyńskim z burmistrzem na czele, wyrażających zaniepokojenie projektem przeniesienia stolicy departamentu łomżyńskiego na Litwę do Suwałk (Łomża, 2 luty 1812 r.)
***

Danuta Bzura, Od zaborów do odzyskania niepodległości