1939 Zniszczenia wojenne

We wrześniu 1939 roku Niemcy wielokrotnie bombardowali miasto, które okupowali do czasu wkroczenia armii sowieckiej. Ostatecznie w wyniku wojny zniszczeniu uległo 70 – 80% zabudowy, a liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę ( tj. do ok. 13,5 tys.)

Jak podają źródła historyczne, w 1939 roku Łomża liczyła 27 tysięcy mieszkańców, nie uwzględniając wojska. Po zakończeniu działań wojennych obliczenia – według różnych źródeł  – wskazały, że pozostało 12,5 – 13,5 tysiąca. To najbardziej dramatyczna strata, jaką poniosło miasto i jaką odrabiało przez wiele lat, prawie do początku lat 70. XX wieku, kiedy Łomża stała się miastem 30-tysięcznym. Wojenne zniszczenia budowli oszacowane zostały na 70 – 80 procent.

Krótka relacja Siostry Alojzy Piesiewcz [Kronika Panien Benedyktynek Opactwa Świętej Trójcy w Łomży (1939-1954)]  z pierwszych dni września 1939 roku: „7 września pojawiły się nad Łomżą niemieckie samoloty i nastąpiła gehenna dla Łomży i jej mieszkańców. Oprócz bombardowania lotnicy strzelali z karabinów maszynowych do ludności cywilnej. Szczególnie w nocy widać było łuny pożarów, powietrze przesycał dym i swąd, było parno jak w lecie. Uległa spaleniu bóżnica znajdująca się na rogu ulic Giełczyńskiej i Senatorskiej i zostało zniszczonych bardzo wiele budynków”.

„Po wojnie zarząd ocenił straty materialne. Miasto Łomża zostało zniszczone w „osiemdziesięciu procentach” , szczególnie dotknęło budynki w śródmieściu. Wyliczono także inne zniszczenia: 6 zakładów przemysłowych m. in. odlewnia żelaza, fabryka waty, fabryka narzędzi rolniczych i browar, 55 zakładów rzemieślniczych, 48 sklepów i placówek handlowych, przedsiębiorstwa miejskie takie jak elektrownia wodociągi, kanalizacja, rzeźnia; dom żołnierza był zniszczony w 70%, w koszarach koszary 33 pułku piechoty budynki w 70% a budynki ośrodka saperów w 100%, w sądzie okręgowym były zniszczone budynki w 100%, państwowe gimnazjum ogólnokształcące – 50%, stacja kolejowa budynki i rozdzielnia – 100% kościół popijarski – 100%, ratusz – 50%, szkoła na Rybakach – 70%, hale targowe – 50%, budynek rzeźni miejskiej – 50% budynek ochotniczej straży pożarnej – 25%, dom dziecka na ul. Senatorskiej – 50%, budynki wydziału powiatowego na Placu Pocztowym i budynek na ul. Wiejskiej – 100% szkoła rzemiosł na Rybakach – 100%, synagoga – 100%.”.

Informacja na podstawie publikacji na portalu historialomzy.pl, której źródłem były m. in. prace Czesława Brodzickiego  „Łomża i powiat łomżyński w latach drugiej wojny światowej i trudnych latach powojennych (do 1957 r.)” oraz książka „Łomża i Województwo. Architektura i krajobraz” z artykułami m. in, Donaty Godlewskiej i Jolanty Deptuły .