1940 Deportacje mieszkańców ziemi łomżyńskiej na Sybir
Od września 1939 roku do czerwca 1941 roku, Łomża znajdowała się pod okupacja sowiecką. W tym okresie okupanci zorganizowali cztery masowe deportacje: 10 lutego, 13 kwietnia, 29 czerwca w 1940 roku oraz 20 czerwca w 1941 roku. W ich wyniku, wywieziono w głąb ZSRR kilka tysięcy mieszkańców ziemi łomżyńskiej.
„Agresja sowiecka na Polskę rozpoczęta 17 września 1939 r. zapoczątkowała wieloletni okres represji, jakim zostało poddane społeczeństwo polskie. Do najbardziej masowych i spektakularnych aktów terroru sowieckiego należały deportacje. Właśnie mija 75. rocznica pierwszej deportacji, którą przeprowadziły służby NKWD na wschodnich terenach Rzeczpospolitej w nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku.
Łomot do drzwi późną nocą lub nad ranem, wtargnięcie z krzykiem uzbrojonych funkcjonariuszy, nierzadko szczegółowa rewizja domu i obejścia oznaczało zaledwie początek gehenny dla kolejnej grupy Polaków. Wyrwani w środku nocy i zastraszeni, w pośpiechu zabierali ze sobą jedynie to, co było pod ręką – trochę odzieży, żywności. Na zarekwirowanych saniach i furmankach, podczas pierwszej deportacji 10 lutego 1940 r. przy mrozie -40. C dowożono ich do stacji kolejowych. Tu czekały na nich wagony towarowe z zakratowanymi oknami i warunki urągające wszelkim zasadom (dziura w podłodze jako ubikacja). Do każdego z wagonów ładowano nierzadko do 50 osób. I rozpoczynała się podróż w nieznane, często trwająca 2-4 tygodnie. Z podłomżyńskiego Elżbiecina wywieziono wówczas 22 rodziny – ok. 120 osób. Z Kraski i Konarzyc kolejne 300 osób. W sumie tylko tej jednej mroźnej nocy z Łomży i okolic wywieziono na Sybir ponad 1750 osób.
Oprócz pierwszej przeprowadzono wywózki jeszcze: 13 kwietnia 1940 r., 29 czerwca 1940 r. i 20 czerwca 1941 r. W sumie cztery masowe deportacje objęły nie mniej niż 345 tys. obywateli polskich, wywiezionych w nieludzkich warunkach w najbardziej odległe krańce państwa sowieckiego i w większości zmuszonych do niewolniczej pracy”.
Fragmenty artykułu „Przyjaźń, braterstwo, komunizm i… wywózki” prof. PWSiIP dr. hab. Krzysztofa Sychowicza opublikowanego na portalu 4lomza.pl 10 lutego 2015 roku.
Obliczenia historyków wskazują, że z Łomży i Ziemi Łomżyńskiej na „nieludzką ziemię” wywiezionych zostało około 6,5 tysiąca osób. Wrócili nieliczni.
