IX w. Osadnictwo wczesnośredniowieczne w granicach obecnego miasta

Najstarsze znane nam ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa w granicach obecnego miasta, datowane są na IX wiek i pochodzą z ulicy Żydowskiej.

***
Niewątpliwie miejsce położone przy obecnej ulicy Żydowskiej to najstarsza osada wczesnośredniowieczna zlokalizowana w Łomży i jej najbliższej okolicy i właśnie tutaj należy szukać prapoczątków słowiańskiego osadnictwa na terenie miasta. Stara Łomża z jej osadniczym wczesnośredniowiecznym bogactwem jest zdecydowanie młodsza od znalezisk pochodzących z ulicy Żydowskiej, a należy pamiętać o tym, że przebadano zaledwie niewielki jej fragment. Należałoby się dokładniej przyjrzeć, czy wzdłuż ulicy Rybaki nie ciągnie się jakaś starsza wczesnośredniowieczna osada, a szczególnie temu co w sobie kryje Łysa Góra, czy czasami właśnie tutaj nie zaczyna bić serce wczesnosłowiańskiej, jeszcze wtedy pogańskiej Łomży.
Wczesnochrześcijańską stolicą obecnej Ziemi Łomżyńskiej musiała być Stara Łomża z potężnym grodem usytuowanym na Wzgórzu Królowej Bony oraz tajemniczym Wzgórzem Świętego Wawrzyńca, na którym miał znajdować się najstarszy pochodzący z przełomu X i XI wieku kościół romański, według legendy założony jeszcze przez biskupa Brunona z Kwerfurtu, późniejszego męczennika i świętego, nieformalnego ministra spraw zagranicznych Bolesława Chrobrego.
***

Małgorzata Kuklińska, Mieczysław Bienia, Pradawna Łomża ( od pradziejów po średniowiecze)