Orłowska Edwarda

Orłowska Edwarda (1906-1977) – posłanka Ziemi Łomżyńskiej na Sejm I kadencji (1952-1956), wcześniej też posłanka do Krajowej Rady Narodowej (1945–1947), na Sejm Ustawodawczy (1947–1952), polska działaczka komunistyczna żydowskiego pochodzenia. Prawdziwe nazwisko: Estera Mirer, ps. Małanka. Urodziła się 24 sierpnia 1906 r. w Białymstoku, w rodzinie białostockiego urzędnika. Okres I wojny światowej spędziła w Smoleńsku. Po powrocie do Białegostoku w 1919 r. podjęła naukę w gimnazjum Zeligmana. Już od najmłodszych lat wraz z bratem Sanią (zm. 1920 w Mińsku) zaangażowała się w działalność komunistyczną (m.in. podczas sowieckiej okupacji miasta w 1920), za co była wielokrotnie zatrzymywana i aresztowana. Po aresztowaniu w 1923 r. wyrzucona z gimnazjum, naukę kontynuowała na własną rękę. Działała w Związku Młodzieży Komunistycznej, a od 1924 w jego regionalnej sekcji ZMK Zachodniej Białorusi (później: Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Białorusi). Na przełomie lat 1929/1930 pełniła obowiązki I sekretarza komitetów okręgowych KPZB w Pińsku, Brześciu i Grodnie. W 1934 aresztowana i skazana na 5 lat więzienia (areszt i wyrok odbywała m.in. na Łukiszkach i „Stefance”), które opuściła w 1937. Po rozpoczęciu okupacji Podlasia w 1939 pracowała w fabryce włókienniczej nr 29 w Białymstoku (dawne zakłady Machaja), jako przewodnicząca rady zakładowej. W wyniku ewakuacji w 1941 r. znalazła się w Kazachstanie, gdzie pełniła obowiązki sekretarza obwodowego Związku Patriotów Polskich. W 1944 przedostała się samolotem do wyzwolonej części kraju. Podjęła pracę w resorcie Administracji Publicznej PKWN. Była odpowiedzialna za organizację aparatu PPR na terenie województwa białostockiego. Stanęła na czele Komitetu Obwodowego (a później wojewódzkiego) PPR. Uczestniczyła w II Zjeździe PPR jako reprezentantka powiatu Sokółka. W latach 1946–1948 kierowała Wydziałem Kobiecym PPR, a po zjednoczeniu z PPS i powstaniu PZPR analogiczną komórką przy KC PZPR (do 1953). Od 1947 do 1953 była członkiem Rady Światowej Demokratycznej Federacji Kobiet. Działała także w TPPR, będąc sekretarzem jego zarządu głównego. Zasiadała w Centralnej Komisji Rewizyjnej. W grudniu 1945 wyznaczona przez WRN w Białymstoku do Krajowej Rady Narodowej. W 1947 uzyskała mandat posłanki na Sejm Ustawodawczy z okręgu Ełk. W 1952 ponownie znalazła się w Sejmie jako reprezentantka okręgu Łomża. Zasiadała w Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Była żoną Szymona Datnera (polskiego historyka żydowskiego pochodzenia). Jej pierwszy mąż, z którym miała syna Sergiusza (1941–1942), zginął podczas II wojny światowej. Odznaczona m.in. Orderem Sztandaru Pracy I i II klasy oraz Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.  Zmarła 23 września 1977 w Warszawie; pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.