Schaper Hermann

Schaper Hermann (1911-?)  – morderca łomżyńskich Żydów, niemiecki zbrodniarz wojenny w czasie II wojny światowej, zwłaszcza w rejonie Łomży. Skazany po wojnie za liczne zbrodnie wojenne. Urodził się 12 sierpnia 1911 w Strassburgu, Alzacja. Był członkiem niemieckiej narodowosocjalistycznej partii NSDAP – numer legitymacji 105606, a następnie, od 1937 roku, esesmanem z trupią czaszką (nr legitymacji 3484) w randze porucznika SS (Obersturmführer). Dowodził jako kapitan (Hauptsturmführer) oddziałem wydzielonym z urzędu gestapo Ciechanów-Płock. Schaper działał w okręgu Płock (przemianowanym na Schröttersburg), zarządzanym przez ród pruski von der Groeben; przełożonym Schapera był dowódca Gestapo w Ciechanowie (przemianowanym na Zichenau). Ustalono, że przy pomocy swojego oddziału prowadził systematyczne mordy według tej samej metody na bolszewikach, ich sympatykach, NKWD-zistach i Żydach, w miarę zdobywania terytoriów wcześniej zagarniętych przez Sowietów w miejscowościach czasem raczej dość już daleko za przesuwającym się frontem wschodnim. Przeprowadził akcje likwidacji w takich miejscowościach jak: Wizna (koniec czerwca), Wąsosz (5 lipca), Radziłów (7 lipca), Jedwabne (10 lipca), Łomża (wczesny sierpień), Tykocin (22–25 sierpnia), Rutki (4 września), Zambrów i Borkowo. Od 1960 roku oskarżany przez niemieckie prokuratury do spraw zbrodni wojennych (Ludwigsburg), obciążony przez Karla von der Groebena, Komisarza Okręgowego (Kreisskomissar) Łomży wymordowaniem tamtejszych Żydów, został też rozpoznany ze zdjęć przez dwóch świadków z Izraela – Chaję Finkelsztajn z Radziłowa oraz Izzaka Felera z Tykocina – jako dowodzący pogromami w tych miejscowościach: 7 lipca 1941 w Radziłowie i 25 sierpnia w Tykocinie. Metody stosowane przez Schapera i jego „patrole śmierci” masakrach były identyczne z przebiegiem mordów w Jedwabnem – zaledwie kilka kilometrów dalej, w kilka dni później. Schaper nie przyznał się do zarzutów i Niemcy uznali dowody za niewystarczające do osądzenia go. Kłamał przed sądem utrzymując, że w 1941 roku był kierowcą ciężarówki i posługiwał się fałszywymi nazwiskami. Pomimo pozytywnego rozpoznania go przez świadków sprawę przeciw Schaperowi zamknięto 2 września 1965 roku. Na początku lat 60. zbrodnie wojenne popełnione przez Schapera zostały zbadane przez niemieckie Centrum Sądowe ds. Ścigania Zbrodni Hitlerowskich w Ludwigsburgu. Prokuratorzy wezwali kluczowego świadka, niemieckiego Kreiskommissar w Łomży, który nazwał Gestapo paramilitarnym Einsatzgruppe B pod SS-Obersturmführer Hermann Schaper w trakcie śledztwa Birknera. Schaper został oskarżony w 1964 r. o osobiste dowodzenie Einsatzkommando odpowiedzialnym za masowe zabijanie Żydów w mieście. Dwóch świadków z Izraela: Chaja Finkelstein z Radziłowa i Izchak Feler z Tykocina rozpoznają Hermanna Schapera na zdjęciach, jako odpowiedzialnych również za pogrom w Radziłowie 7 lipca 1941 r., a także pogrom w Tykocinie z 25 sierpnia 1941 r. Sprawa Schapera została ponownie otwarta w 1974 r. W 1976 r. niemiecki sąd w Giessen (Hesja) uznał Schapera za winnego egzekucji Polaków i Żydów komando SS Zichenau-Schroettersburg . Schaper został skazany na 6 lat więzienia, ale wkrótce został zwolniony z powodów medycznych. Zmarł ze starości w latach dziewięćdziesiątych. Zgodnie z oświadczeniem otrzymanym przez IPN od niemieckiego oskarżenia, dokumentacja jego procesu nie jest już dostępna i najprawdopodobniej została zniszczona po zakończeniu sprawy.