Oś czasu

IX w. Osadnictwo wczesnośredniowieczne w granicach obecnego miasta

Najstarsze znane nam ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa w granicach obecnego miasta, datowane są na IX wiek i pochodzą z ulicy Żydowskiej.

1410 Utworzenie pierwszej parafii na terenie obecnego miasta

W 1410 roku przy kościele Najświętszej Marii Panny i św. Rozesłańców, na miejscu zwanym Księżą lub Popową Górą, utworzono parafię, przeniesioną ze Starej Łomży. Kościół pełnił funkcję fary do 1525 roku.

1418 Lokacja Łomży na prawie chełmińskim

15 czerwca 1418 roku Książę Janusz I Starszy nadał Łomży prawa miejskie chełmińskie. Mieszczanie łomżyńscy otrzymali całkowite prawo osądzania, wyrokowania i karania oraz prawo pobudowania łaźni, postrzygalni i wagi.

Adam Piliński, Prawa książąt mazowieckich przełożone na język polski przez Macieja z Rożana r. 1450, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1877

1504 Fundacja kościoła pod wezwaniem św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela

Księżna mazowiecka Anna oraz jej synowie Janusz III i Stanisław ufundowali kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela, wzniesiony w latach 1504-1525. Od 1526 roku świątynia pełniła rolę fary, w 1925 roku została podniesiona do rangi katedry.

1526 Łomża miastem królewskim

Łomża, po włączeniu Mazowsza do Korony w 1526 roku, stała się miastem królewskim. W 1528 roku król Zygmunt I Stary potwierdził przywilej lokacyjny księcia Janusza I Starszego z 1418 roku. Rozpoczął się złoty okres w historii miasta.

1614 Pierwsza szkoła średnia w Łomży założona przez jezuitów

Jezuici otworzyli pierwszą szkołę średnią w Łomży. W latach 1638-1642 doradcą rektora i dyrektorem szkoły był św. Andrzej Bobola.

1655 Zniszczenia wojenne w czasie potopu szwedzkiego

Po wybuchu wojny polsko-szwedzkiej (potop szwedzki) w 1655 roku i wkroczeniu do miasta wojsk szwedzkich, Łomża została zniszczona, a mieszkańcy poddani grabieżom i kontrybucjom. Podczas działań wojennych w regionie dużą rolę odegrali Kurpie.

1732 Ukończenie budowy kościoła św. Stanisława Kostki

W roku 1732 jezuici ukończyli budowę kościoła św. Stanisława Kostki. W latach 1774-1807, świątynię przejęli pijarzy, a od 1853 ewangelicy. W 1944 wysadzony przez Niemców.

1752 Stanisław August Poniatowski posłem ziemi łomżyńskiej

Stanisław August Poniatowski, przyszły król Rzeczpospolitej, został posłem ziemi łomżyńskiej. Wyboru dokonała jednogłośnie szlachta łomżyńska.

1769 Kazimierz Pułaski marszałkiem ziemi łomżyńskiej

3 sierpnia 1769 roku Kazimierz Pułaski został wybrany na marszałka ziemi łomżyńskiej podczas trwającej od 1768 roku konfederacji barskiej. Wyboru dokonała szlachta łomżyńska w kościele parafialnym w Ostrołęce.

1791 Łomża miastem z prawem wyboru prezydenta

Sejm Wielki, 21 kwietnia 1791 roku, wprowadził ustawę „Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej”, w wyniku której Łomża została miastem większym z prawem wyboru prezydenta. Pierwszym prezydentem był Szymon Rynkiewicz.

1801 Utworzenie cmentarza wielowyznaniowego

W okresie zaboru pruskiego, w 1801 roku, w Łomży założono cmentarz z grzebalną częścią katolicką i ewangelicką. W latach 30. XIX wieku powstała część prawosławna. Cmentarz łomżyński należy do najstarszych nekropolii w Polsce.

1807 Łomża stolicą departamentu

Dekretem królewskim z 26 grudnia 1807 roku prefektem departamentu łomżyńskiego mianowany został hrabia Jan Lasocki. Na pamiątkę tego wydarzenia ul. Kozią w Łomży przemianowano na Rządową.

1812 Napoleon w Łomży

Według niektórych przekazów historycznych, Napoleon w drodze powrotnej z Moskwy do Paryża , 9 grudnia 1812 roku zatrzymał się w Łomży w domu pocztowym pod nazwiskiem księcia Vicenzy. Po trzygodzinnym wypoczynku, cesarz opuścił miasto i udał się w stronę Warszawy.

1823 Żydzi z prawem do osiedlania się mieście

Żydzi uzyskali od Namiestnika Królestwa Polskiego gen. Józefa Zajączka pozwolenie zamieszkiwania w całym mieście. W ciągu kilku następnych lat w obręb miasta włączono osiedle Rybaki, zamieszkałe dotąd w większości przez ludność żydowską. W 1879 roku w Łomży rozpoczęto budowę synagogi przy ul. Senatorskiej, zniszczonej podczas II wojny światowej.

1830 Proklamacja powstania listopadowego

W niespełna tydzień po wybuchu powstania listopadowego w Warszawie, w dniu 5 grudnia 1830 r. szlachcic Rowicki z dóbr kupiskich i student Doliwa przywieźli do Łomży urzędową proklamację powstania narodowego.
Dnia 24 maja 1931 roku umocnienia Łomży wizytował Naczelny Wódz Powstania – gen. Jan Skrzynecki.

1844 Budowa poczty

Przy pl. Pocztowym, wzniesiono jednopiętrowy budynek poczty zaprojektowany przez Ludwika Jocza. Kolejne piętro dobudowano w 1912 roku.

1849 Początki teatru amatorskiego w Łomży

Staraniem Maksymiliana Sankowskiego w Łomży wystawiono francuską komedię „Szpada mojego ojca”. Niemal 40 lat później na deskach teatru amatorskiego w Łomży debiutowała znana aktorka Wanda Siemaszkowa.

1863 Udział mieszkańców w powstaniu styczniowym

Powstanie styczniowe, które wybuchło 22 stycznia 1863 roku, spotkało się z silnym oddźwiękiem na Ziemi Łomżyńskiej i w samej Łomży. Taka postawa skutkowała dotkliwymi represjami ze strony zaborcy, w tym egzekucjami powstańców, które odbywały się na podmokłej łączce przy Szosie zambrowskiej. O tych wydarzeniach przypomina pomnik odsłonięty w 1916 roku.

1867 Łomża stolicą guberni łomżyńskiej

W wyniku nowego podziału administracyjnego Królestwa Polskiego, Łomża została stolicą guberni łomżyńskiej, obejmującej 10 powiatów (kolneński, łomżyński, makowski, mazowiecki, ostrołęcki, ostrowski, pułtuski i szczuczyński). Herbem miasta i całej guberni został statek z rozwiniętymi żaglami, tzw. berlinka.

1898 Pierwszy numer czasopisma „Echa Płockie i Łomżyńskie”

1 kwietnia 1898 roku ukazał się pierwszy numer czasopisma „Echa Płockie i Łomżyńskie”. Redakcja oddziału łomżyńskiego znajdowała się w księgarni Mieczysława Rychtera przy Nowym Rynku. Czasopismo ukazywało się do 1904 roku.

1899 Wizyta Józefa Piłsudskiego w Łomży

W łomżyńskim kościele ewangelickim, 24 maja 1899 roku marszałek Józef Piłsudski zmienił wyznanie z rzymsko-katolickiego na luterańskie. W tym samym roku pastor łomżyńskiej parafii ewangelickiej, Kacper Mikulski udzielił mu ślubu z Marią Juszkiewiczową z Koplewskich w kościele w Paproci Dużej.

1905 Strajk uczniów łomżyńskich gimnazjów

Dnia 3 lutego 1905 roku rozpoczął się strajk uczniów gimnazjów łomżyńskich wymierzony przeciw przymusowej rusyfikacji w szkołach. Strajk rozpoczął się w gimnazjum męskim przy pl. Kościuszki (wówczas Nowym Rynku).

1918 Wyzwolenie miasta z rąk zaborców

Dnia 11 listopada 1918 roku Komendant Okręgu Łomżyńskiego POW Izydor Galiński wydał rozkaz w sprawie natychmiastowego rozbrojenia wszystkich Niemców. W trakcie trwających w tej sprawie pertraktacji Komitetu Obywatelskiego z gubernatorem niemieckim, na ul. Sienkiewicza doszło do incydentu zbrojnego, w wyniku którego zginął Leon Kaliwoda dowodzący I Drużyną Męską im. Tadeusza Kościuszki.

1920 Obrona Łomży przed wojskami bolszewickimi

W dniach 28 lipca – 2 sierpnia 1920 roku, batalion zapasowy 33. pułku piechoty pod dowództwem kapitana Mariana Raganowicza, stawił bohaterski opór wojskom bolszewickim. Żołnierzom ofiarnie i masowo pomagali mieszkańcy Łomży na czele z prezydentem Władysławem Świderskim.

1925 Utworzenie diecezji łomżyńskiej

28 października 1925 r. bullą papieską „Vixdum Poloniae unitas” nastąpiło formalne utworzenie diecezji łomżyńskiej. Jej pierwszym biskupem został Romuald Jałbrzykowski, którego uroczysty ingres do kościoła św. Michała Archanioła odbył się 26 stycznia 1926 r.

1928 Powstanie Łomżyńskiego Klubu Sportowego

16 kwietnia 1928 roku odbyło się zebranie organizacyjne powołujące Łomżyński Klub Sportowy. Jeszcze w tym samym miesiącu ŁKS rozegrał pierwszy mecz koszykówki z drużyną 33 pułku piechoty, zakończony wynikiem 14:12.

1939 Zniszczenia wojenne

We wrześniu 1939 roku Niemcy wielokrotnie bombardowali miasto, które okupowali do czasu wkroczenia armii sowieckiej. Ostatecznie w wyniku wojny zniszczeniu uległo 70 – 80% zabudowy, a liczba mieszkańców zmniejszyła się o połowę ( tj. do ok. 13,5 tys.)

1940 Deportacje mieszkańców ziemi łomżyńskiej na Sybir

Od września 1939 roku do czerwca 1941 roku, Łomża znajdowała się pod okupacja sowiecką. W tym okresie okupanci zorganizowali cztery masowe deportacje: 10 lutego, 13 kwietnia, 29 czerwca w 1940 roku oraz
20 czerwca w 1941 roku. W ich wyniku, wywieziono w głąb ZSRR kilka tysięcy mieszkańców ziemi łomżyńskiej.

1942 Likwidacja getta żydowskiego

W nocy z 1 na 2 listopada Niemcy przystąpili do likwidacji getta. W wyniku akcji likwidacyjnej do obozów zagłady wywieziono co najmniej 7000 Żydów łomżyńskich.

1944 Ocalenie Katedry

We wrześniu 1944 roku, Niemcy, przygotowujący się do opuszczenia miasta podjęli decyzję o wysadzeniu katedry. Dzięki Biskupowi Stanisławowi Kostce Łukomskiemu żołnierze odstąpili od zniszczenia kościoła. Wedle tradycji Biskup obiecał oficerom, że jeśli nie zburzą świątyni to szczęśliwie wrócą do domu, na ten znak wręczył im różańce

1958 Obchody 1000 – lecia Łomży

W dniach 21-29 czerwca 1958 roku odbyły się w Dni Łomży, w ramach których obchodzono 1000-lecie miasta. Uroczystości związane z 1000-leciem Łomży były częścią przygotowań do obchodów 1000-lecia Państwa Polskiego, które sejm PRL ogłosił już w 1958 roku.

1966 Obchody 1000-lecia Chrztu Polski

Obchody milenijne w Łomży odbyły się w dniach 6-7 sierpnia 1966 r. Na diecezjalne uroczystości przybyło do miasta wraz z Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim 42 biskupów oraz 107 księży diecezjalnych.

Powitanie Prymasa Polski ks. kard. Stefana Wyszyńskiego przez delegację młodzieży w strojach regionalnych. Widoczny także sekretarz ks. kard. Stefana Wyszyńskiego ks. infułat Władysław Padacz (trzeci z prawej) i biskup łomżyński ks. Czesław Falkowski (czwarty z prawej).Uczestnicy uroczystości przed ołtarzem polowym na placu przed katedrą.

1975 Łomża stolicą województwa łomżyńskiego

Z dniem 1 czerwca 1975 utworzono województwo łomżyńskie. Administracyjny awans, skutkował w następnych latach rozwojem miasta – instytucjonalnym, gospodarczym, demograficznym. Do czasu likwidacji województwa w 1999 roku Łomża odgrywała również znaczącą rolę w regionie.

1981 Stan wojenny w Łomży

Dekretem z 12 grudnia 1981 roku Rada Państwa wprowadziła 13 grudnia stan wojenny na obszarze Polski.
W województwie łomżyńskim aresztowano tej nocy 26 działaczy „Solidarności”, w tym 19 mieszkańców Łomży.
Podczas trwania stanu wojennego ( do 22 lipca 1983 r.) nie odbywały się sesje Rady Miejskiej

1991 Wizyta Papieża Polaka Jana Pawła II w Łomży

Podczas dwudniowej wizyty (4-5 czerwca 1991 roku) Jan Paweł II spotkał się z wiernymi na placu przy budowanym wówczas Sanktuarium Miłosierdzia Bożego oraz z pielgrzymami litewskimi w łomżyńskiej katedrze. Ojciec Święty dokonał też koronacji cudownego obrazu Matki Pięknej Miłości z łomżyńskiej katedry oraz poświęcił gmach Wyższego Seminarium Duchownego.

1999 Łomża miastem na prawach powiatu

W 1999 roku w wyniku reformy administracyjnej kraju Łomża przestała być stolicą województwa. Stała się częścią województwa podlaskiego jako miasto na prawach powiatu, pozostając ważnym ośrodkiem północno-wschodniego Mazowsza.

2009 Obchody 1000-lecia męczeńskiej śmierci św. Brunona z Kwerfurtu

W dniach 19-20 czerwca 2009 roku w Łomży odbyły się ogólnopolskie uroczystości z okazji jubileuszu 1000-lecia męczeńskiej śmierci św. Brunona z Kwerfurtu, patrona diecezji łomżyńskiej.

2013 Otwarcie bulwarów

W maju 2013 roku otwarto Bulwary nad Narwią. Tereny sportowo-rekreacyjne i port rzeczny, na nowo, zagospodarowały brzeg rzeki, nawiązując w ten sposób do wielowiekowej tradycji aktywnej obecności mieszkańców Łomży nad Narwią.

2018 Jubileusz 600-lecia nadania praw miejskich

Obchody 600 – lecia nadania praw miejskich Łomży będą trwały cały rok. Główne uroczystości odbędą się w dniach 15-17 czerwca 2018 roku.